Filistin… Yediğimiz her lokmada, attığımız her adımda, içimizdeki o bitmeyen sızı… Bu toprakların hikayesi, sadece haber bültenlerinden ibaret değil. Acının, direnişin ve umudun o karmaşık yumağını gerçekten hissedebilmek için, sinemanın büyülü dili bize bir kapı aralıyor.
Filistin sineması, kısıtlı imkanlara rağmen bir halkın çığlığını dünyaya duyurma misyonunu üstlenmiş durumda. Bu filmler, bize “büyük siyaset”in gölgesinde kalan insan hikayelerine odaklanma fırsatı veriyor. Gelin, o en çarpıcı filmlerin bize neler anlattığına bir göz atalım.
Beyaz Perdenin Vicdanı: Filistin’i Anlatan Filmlerin Işığında
No Other Land (Başka Toprak Yok)
No Other Land (Başka Toprak Yok) belgeselinin ana konusu, İsrail işgali altındaki Batı Şeria’da bulunan Masafer Yatta bölgesindeki Filistinli köylülerin, topraklarında kalabilmek için verdiği mücadeledir. No Other Land, Masafer Yatta’daki Filistinlilerin topraklarına tutunma mücadelesini, yaşadıkları adaletsizlikleri ve bu duruma karşı çıkan iki taraftan insanların dayanışmasını aktaran güçlü bir direniş belgeselidir.
Belgesel, özellikle El-Halil’in güneyindeki bu bölgede yaşayan ve İsrail’in burayı “askeri tatbikat alanı” ilan etmesi üzerine evlerinin yıkımı ve zorla yerinden edilme politikasıyla karşı karşıya kalan halkın direnişini anlatır.
The Time That Remains (Geride Kalan Zaman)
The Time That Remains (Geride Kalan Zaman), Filistinli yönetmen Elia Suleiman’ın yarı otobiyografik bir komedisidir.
Filmin ana konusu, 1948’de İsrail Devleti’nin kurulmasından günümüze kadar olan süreçte, kendi topraklarında (İsrail sınırları içinde) kalmayı tercih eden Filistinlilerin günlük yaşamını ve mücadelesini bir ailenin hikayesi üzerinden anlatmaktır.
Wajib (Düğün Davetiyesi)
Wajib (Düğün Davetiyesi) filminin ana konusu, Filistin’in Nasıra şehrinde yaşayan bir baba ile yurtdışından gelen oğlunun, kız kardeşin düğün davetiyelerini geleneksel usullere göre elden dağıtırken yaşadıkları bir günlük gergin ve komik yolculuktur. Wajib, düğün hazırlığı bahanesiyle bir araya gelen baba-oğulun karmaşık ilişkisini ve bu ilişkinin arka planında yer alan Filistin’in sosyal, kültürel ve politik dokusunu anlatan samimi ve dokunaklı bir filmdir.
3000 Nights (3000 Gece)
1980’lerde İsrail hapishanelerinde tutulan Filistinli kadın mahkumların yaşadıklarını ve direnişini anlatan dramatik bir hikayedir. film, bir yandan Layal’ın annelik ve hayatta kalma savaşını anlatırken, diğer yandan da kendi topraklarında esir tutulan bir halkın kadınlarının içindeki özgürlük ve onur direnişini güçlü bir şekilde aktarır.
Leila and the Wolves (Leyla ile Kurtlar)
filmin konusu, Ortadoğu’da, özellikle Filistin ve Lübnan’da, son 50 yılda gerçekleşen tarihi ve politik olaylardaki Arap kadınlarının gizli ve resmi olmayan rollerini araştıran, yarı-kurgusal bir anlatıdır. Leyla ile Kurtlar, Arap dünyasının yakın tarihinde kadınların rolünü yeniden merkeze koymayı amaçlayan, politik ve feminist bir sinema eseridir. Film, kadınların direnişini, acısını ve gücünü alışılmışın dışındaki sinema diliyle gözler önüne serer.
Little Palestine: Diary of a Siege (Küçük Filistin: Bir Kuşatma Günlüğü)
Filmin konusu, Suriye’nin başkenti Şam yakınlarında bulunan ve bir zamanlar dünyanın en büyük Filistin mülteci kampı olan Yermük’teki yaşamın, rejim güçleri tarafından kuşatılması sırasındaki zorlu günlük direnişidir. Little Palestine: Diary of a Siege, siyasi ve askeri şiddetin ortasında unutulmuş bir halkın, açlığa, ölüme ve zorla yerinden edilmeye karşı onur, umut ve kolektif ruhla verdiği duygusal ve sert hayatta kalma savaşının bir kaydıdır.
Salt of This Sea (Bu Denizin Tuzu)
Filminin ana konusu, ABD’de doğup büyümüş ikinci kuşak bir Filistinli mültecinin, atalarının topraklarına geri dönerek ailesinin 1948’de geride bıraktığı mirası ve kimliğini geri alma arayışıdır. Salt of This Sea, bir yandan bir kadının kişisel kimlik arayışını ve haksızlığa karşı isyanını anlatırken, diğer yandan da Nakba’dan sonraki neslin, atalarının acılarını ve kayıplarını nasıl devraldığını ve kendi yollarını nasıl çizdiğini gösteren çarpıcı bir dramdır.
Farha
Farha filminin ana konusu, 1948 yılında gerçekleşen Nakba (Büyük Felaket) sırasında, İsrail güçlerinin saldırılarından kaçmaya çalışırken babası tarafından bir kilerde saklanan 14 yaşındaki Filistinli genç bir kızın yaşadığı korku, çaresizlik ve tanıklığıdır. Filistin halkının yaşadığı kitlesel travmayı, tek bir çocuğun kişisel ve izole edilmiş deneyimi üzerinden, yoğun ve nefes kesici bir şekilde aktaran, insanlık dramı yüklü bir hayatta kalma ve büyüme hikayesidir.
200 Meters
200 Metre filminin konusu, İsrail’in Batı Şeria’da inşa ettiği Ayrım Duvarı sebebiyle eşinden ve çocuklarından sadece 200 metre uzakta yaşamaya zorlanan Filistinli bir babanın, oğlunun hastalandığı haberi üzerine duvarın diğer tarafına geçmek için giriştiği tehlikeli ve uzun yolculuktur. Fiziki olarak çok yakın ama siyasi olarak birbirinden koparılmış bir ailenin hikayesi üzerinden, işgalin ve duvarların Filistinlilerin gündelik hayatını nasıl tehdit ettiğini güçlü bir şekilde aktaran sürükleyici bir dramdır.
Gaza Mon Amour
Gazze’de yaşayan 60 yaşındaki balıkçı İsa’nın (Issa), gizlice aşık olduğu bir terziye (Siham) olan platonik aşkını ilan etme çabası ve bu çabanın, balık ağlarına takılan antik bir heykelin bulunmasıyla karmaşıklaşmasıdır. Gaza Mon Amour, Gazze’nin kısıtlamaları ve çatışmalarının arka planında, geç yaşta gelen bir aşkın peşinden koşan yaşlı bir adamın hikayesini anlatan, politik gerçeklikle harmanlanmış, sade ve evrensel bir romantik komedidir.
All That’s Left of You (Senden Geriye Kalan)
Filistinli bir ailenin 1948 Nakba’dan günümüze kadar süren, umut, cesaret ve bitmek bilmeyen mücadelelerle dolu hikayesini, nesiller arası bir anlatıyla aktarmasıdır. Film, bir annenin gözünden büyükbabasının zorla yerinden edilişiyle başlayan, oğlunun protestoda İsrail askerleriyle karşı karşıya gelmesiyle devam eden ve Filistinlilerin kuşaklar boyu süren zorluklar karşısındaki onurlu mücadelesini anlatan güçlü bir dramdır.
The Idol (Ya Tayr El Tayer – 2015)
Gazze’de yaşayan, Filistinli düğün şarkıcısı Muhammed Assaf’ın, imkansız gibi görünen engellere rağmen 2013 yılında Arap İdol (Arab Idol) şarkı yarışmasını kazanarak tüm dünyaya ilham kaynağı olmasını anlatan kurgusal bir biyografidir. The Idol, savaşın ve işgalin acımasız gerçekliği altında bile, müziğin gücü ve kararlılık sayesinde hayallerin peşinden gidilebileceğini gösteren, dokunaklı ve ilham verici bir yolculuk ve başarı öyküsüdür.
Foragers [Toplayıcılar]
Yönetmenliğini Jumana Manna’nın üstlendiği 2022 yapımı bu belgesel-kurmaca türündeki film, İsrail’in doğa koruma yasaları ile Filistin’in kadim toplayıcılık kültürü arasındaki çatışmayı merkezine alır. Belgesel, Golan Tepeleri, Celile ve Kudüs çevresinde çekilmiş olup, arşiv görüntüleri, kurmaca sahneler ve belgesel tarzı çekimleri birleştirerek bu karmaşık konuyu inceler.
